Strategically located between west and east, Nicomedia, along with its protected harbor in the Propontis, was a major naval, industrial, and trade center throughout Antiquity despite numerous devastating earthquakes. It now lies right underneath the modern industrial city of İzmit in Turkey. According to Strabo (Geographica 12.4.2), the city was founded in 264 B.C. by King Nicomedes I and became the leading city of the Hellenistic kingdom of Bithynia. In 74 B.C., it was designated the capital of the Roman province of Bithynia, and, after the ascent of Diocletian to the imperial throne in 284 A.D., it became the capital of the eastern Roman Empire. The city seems to have reached its peak from then until the transfer of the imperial capital to Constantinople in 330 A.D. Thus, the city served as the imperial capital for 46 years, as the precursor of Constantinople. The catastrophic earthquakes of 358 and 386 A.D. severely damaged the city and subsequent earthquakes, in the Medieval period, diminished its significance, but it maintained its role as a major regional urban center up till today. The large size and impressive structures of ancient Nicomedia, especially during the late 3rd and early 4th centuries, when the city lived its golden age as emperor Diocletian's administrative capital of the Roman Empire, were described in many Roman literary sources. Lactantius, a resident of the city during Diocletian’s rule, refers to Diocletian’s exhaustive building activity as part of his attempt to transform Nicomedia into “a rival of Rome” (De mortibus persecutorum 7.8, 10). Later, starting with the 17th century, European travelers pointed out Nicomedia’s archaeological potential in their travel notes (Peysonnel, Hammer, Texier….etc). Famous historical figures that are known to have lived or died in Nicomedia include Hannibal, Emperor Diocletian, Emperor Constantine, St. George and Santa Barbara. Despite this fame in the literary sources, until recently little was known about the archaeology of Nicomedia. Most archaeological finds come from rescue excavations conducted at the heart of the modern city of İzmit by Kocaeli Archaeology Museum.
During salvage excavations in 2001 and 2009, polychromic reliefs and statues of an impressive Roman structure were discovered underneath a modern building in the Çukurbağ neighbourhood of İzmit. In 2015, with a grant provided by TÜBİTAK (The Scientific and Technological Research Council of Turkey) a new archaeological project (TÜBİTAK project # 115242) about the finds and site at Çukurbağ has started. Directed by Dr. Tuna Şare Ağtürk with the permission of Turkish Ministry of Culture and Tourism, the project was conducted with the cooperation of Kocaeli Archaeology Museum. The project involved the detailed technical and iconographical analysis of the sculptural and architectural remains at Çukurbağ as well as some further fieldwork. As part of the project finds were cleaned, photographed, inventoried, 3d scanned, partially restored, and chemDuring salvage excavations in 2001 and 2009, polychromic reliefs and statues of an impressive Roman structure were discovered within the basement of a modern building in the Çukurbağ neighbourhood of İzmit. In 2015, with a grant provided by TÜBİTAK (The Scientific and Technological Researchically analysed with non-destructive scientific methods such as microscopic and multispectral imaging and pXRF analysis. Further rescue excavations in 2016 has revealed monumental stairs of the ancient building. The initial results of the Çukurbağ Archaeological Project identified the finds as part of a monumental imperial complex decorated with an astonishing sculpted frieze with well-preserved colours built during the time of emperor Diocletian, when Nicomedia was living its golden age as the capital of the Roman Empire. This discovery has a great importance for the world’s cultural heritage as it is the most extensive archaeological discovery ever found in Nicomedia, only of its kind ever discovered in Asia Minor and provides welcome material collateral to ancient literary sources about Nicomedia. Furthermore, the reliefs adorning the imperial complex are the only surviving examples of Roman relief sculpture with extensively preserved colour, while their style and subjects are precious new examples of art from the Tetrarchic and Late Antique period. After the initial financial support provided by TÜBİTAK between 2015-2018, the project also received support from Harvard University's Radcliffe Institute for Advanced Studies ( 2018-2019) and Çanakkale Onsekiz Mart University. Detailed investigation of the Çukurbağ Archaeological Project is currently supported by European Commission under the Marie Curie project ‘Nikomedia’ for scientific publications by Tuna Şare Ağtürk at the University of Oxford.
The Çukurbağ reliefs form an almost 55 meters long frieze with an astonishing combination of imperial, mythological and agonistic representations. The depictions on the frieze shed light on the socio-political circumstances and their reflection in later Roman state art. Furthermore, the reliefs, as the only surviving examples of Roman relief sculpture with extensively preserved paint, elucidate aspects of ancient sculptural polychromy in this period of increased colour-coding and colour-symbolism in imperial iconography.
A striking aspect of the Çukurbağ reliefs is their well-preserved and lively painted colours—a rare example in Roman art. Our project applies scientific methods such as portable X-ray fluorescence spectroscopy (pXRF) scanning and 3D laser scanning to the Çukurbağ find. These techniques not only illuminate aspects of the colouring and gilding of Roman relief sculpture, but also provide information on many technical aspects, such as the recycling of stone (spoila), the use of sculptors’ and painters’ tools, and building construction techniques. Ancient textual sources also imply that Nicomedia was the centre of a significant marble industry and served as a major outlet for the export of processed Proconnesian and Phrygian Docimion marble The Çukurbağ sculptures are of Proconnesian marble and will contribute to an understanding of the Nicomedian sculptural workshops, which formed part of this industry.
For an interview about the project with audio and visual links please see the below link
Also see the below entry about the project
https://nicolas-constans.net/2018-08-19-le-baiser-des-deux-empereurs/
Şare Ağtürk, T. 2021. The Painted Tetrarchic Reliefs from Nicomedia: Uncovering the Colorful Life of Diocletian's Forgotten Capital. Turnhout: Brepols
Şare Ağtürk, T. 2015. “Painted Reliefs from Nicomedia: Life of a Roman Capital City in Colour.” Antiquity Project Gallery 89(346). https://www.antiquity.ac.uk/projgall/sare346
Şare Ağtürk, T. 2017. “İmparatorluk Başkenti Nicomedia’nın Renkli İhtişamı: Çukurbağ Kurtarma Kazılarında Ortaya Çıkarılan Görkemli Roma Anıtı.” In Uluslararası Gazi Süleyman Paşa ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu Bildirileri/Proceedings of the III. International Symposium on Gazi Süleyman Paşa and History of Kocaeli. H. Selvi, B. Çelik, İ. Şirin, and A. Yeşildal (eds.). Kocaeli, 343–358.
Şare Ağtürk, T. 2018. “A New Tetrarchic Relief from Nicomedia: Embracing Emperors.” American Journal of Archaeology 122(3): 411–426. https://www.ajaonline.org/sites/default/files/1223_Agturk.pdf
Abbe, M. B. and Şare Ağtürk, T. 2019. “The New Corpus of Painted Imperial Roman Marble Reliefs from Nicomedia: A Preliminary Report on Polychromy.” Technè 48: 101–110.
Şare Ağtürk, T. 2020a. “The Self-Image of a New Imperial Capital City on the Tetrarchic Reliefs of Nicomedia.” In Imperial Residence and Site of Councils—The Metropolitan Region of Nicaea / Nicomedia. A. Lichtenberger, T. Şare Ağtürk, E. Winter, and K. Zimmermann (eds.). Münster. Asia Minor Studien volume 96: 107–116.
Şare Ağtürk, T. 2020b. “Myth and Eponymy on the Tetrarchic Frieze from Nicomedia.” Journal of Roman Archaeology 33: 417-431.
Şare Ağtürk, T. 2020. “Return of the Emperor: Technical and Iconographic Analysis of the Stolen Emperor Relief from the Nicomedia Frieze” / " İmparatorun Dönüşü: Nicomedia Frizine Ait Çalınan İmparator Rölyefi' nin Teknik ve İkonografik Değerlendirmesi." TÜBAKED 22: 11-18.
Zeyrek, T. H. and Özbay, İ. 2006. “Statuen und Reliefs aus Nikomedeia.” Istanbuler Mitteilungen 56: 273–316.
NIKOMEDIA Büyük Roma İmparatorluğu’nun başkenti sıfatı ile dünyanın en büyük şehirlerinden biri olmuş olan Nikomedia, endüstri kenti İzmit’in hemen altında yatmaktadır. Batı ve doğu arasındaki jeopolitik konumu ve Propontis' deki korunaklı limanı sayesinde Nikomedia geçirdiği çok sayıda yıkıcı depreme rağmen Antik Çağ boyunca büyük bir deniz, sanayi ve ticaret merkezi olarak kalmıştır. Romalı yazar Strabon'a (Geographica 12.4.2) göre şehir, MÖ 264 yılında kral Nikomedes tarafından kurulmuş ve Helenistik Dönem Bithynia Krallığı'nın önde gelen şehri olmuştur. M.Ö. 74 yılında, Roma İmparatorluğu Bithynia eyaletinin başkenti ilan edilen Nikomedia, Diokletianus'un MS 284 de imparatorluk tahtına yükselmesinden sonra ise Doğu Roma İmparatorluğu'nun başkenti olmuştur. 284'den 330'a kadar ki 46 yıllık dönemde altın çağını yaşayan kent, Konstantinopolis'in öncüsü ve imparatorluk başkenti olarak hizmet vermiştir. 358 ve 386 daki yıkıcı depremler ve Ortaçağ'daki diğer depremler şehre ağır hasar vermiş ve önemini azaltmış olsa da Nikomedia bölgesel kent merkezi olma rolünü sürdürmüştür. Nikomedia'nın özellikle imparator Diokletianus'un idari başkenti olarak altın çağını yaşadığı 3. yüzyıl sonları ve 4. yüzyıl başlarında inşa edilen görkemli yapıları, birçok Roma edebi kaynağında anlatılmıştır. Örneğin, Diokletianus'un sarayında oratör olan Lactantius, Nikomedia'yı “Roma şehrinin rakibine” dönüştürme girişiminin bir parçası olarak Diokletianus'un kapsamlı inşaat faaliyetlerine atıfta bulunarak bu dönemde inşa edilen saraylar, darpane, liman ve hippodrom gibi birçok yapıdan bahseder. Ortaçağ sonrasında da 17. yüzyıldan başlayarak, Avrupalı gezginler seyahat notlarında Nikomedia’nın arkeolojik potansiyeline işaret etmişlerdir (Peysonnel, Hammer, Texier…vs). Nikomedia'da yaşadığı veya öldüğü bilinen ünlü tarihi figürler arasında Hannibal, İmparator Diokletianus, İmparator Konstantin, Aziz George ve Santa Barbara sayılabilir. Edebi kaynaklardaki bu şöhrete rağmen, yakın zamana kadar Nikomedia'nın arkeolojisi hakkında çok az şey biliniyordu. Arkeolojik buluntuların çoğu, Kocaeli Arkeoloji Müzesi tarafından modern İzmit şehrinin kalbinde yapılan kurtarma kazılarından gelmektedir.
ÇUKURBAĞ ARKEOLOJİ PROJESİ HAKKINDA
1999 depremi sonrası, 2001 ve 2009 yıllarında Kocaeli Arkeoloji Müzesi tarafından yürütülen kurtarma kazılarında kent merkezi Çukurbağ Mahallesi’nde hasarlı bir binanın temelinde etkileyici bir Roma yapısına ait renkli mermer kabartmalar (rölyefler) ve heykeller ortaya çıkarılmıştır. 2015 yılında TÜBİTAK (Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu) desteği ile Çukurbağ'daki buluntular ve sit alanı ile ilgili yeni bir arkeoloji projesi (TÜBİTAK projesi # 115242) başlamıştır. TC Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın izni ve Kocaeli Arkeoloji Müzesi işbirliği ile Dr. Tuna Şare Ağtürk tarafından yürütülen proje, Çukurbağ'da ortaya çıkarılan heykel ve mimari kalıntıların detaylı teknik ve ikonografik analizini ve ayrıca bazı saha çalışmalarını içerir. Proje kapsamında eserler mikroskobik ve multispektral görüntüleme ve pXRF analizi gibi tahribatsız bilimsel yöntemlerle inclenmiş, fotoğraflanmış, detaylıca envanterlenmiş, 3 boyutlu olarak taranmış, kısmen restore edilmiş ve kimyasal olarak analiz edilmiştir. 2016'daki yeni kurtarma kazıları, antik binanın anıtsal merdivenlerini ortaya çıkarmıştır. Projesi'nin ilk sonuçları, buluntuların, Nikomedia'nın Roma'nın başkenti olarak altın çağını yaşarken, imparator Diokletianus tarafından inşa edilmiş, ve içerisi renkli mermer heykeller, frizler ve mozaik döşemelerle süslü anıtsal bir imparatorluk kompleksinin parçası olduğunu ortaya çıkarmıştır. Bu yapı, Nikomedia'da şimdiye kadar bulunan en kapsamlı arkeolojik keşif olması ve Anadolu'da bu döneme ait şimdiye kadar bilinen tek saray yapısı olması nedeni ile dünya kültür mirası için büyük bir öneme sahiptir. Ayrıca imparatorluk kompleksini süsleyen rölyefler ve heykeller şimdiye kadar Roma sanatında bilinen canlı renkleri en iyi korunmuş örnekleri olup, üslupları ve konuları Tetrarşi ve Geç Antik dönem sanatına ışık tutmaktadırlar. 2015-2018 yılları arasında TÜBİTAK tarafından sağlanan ilk mali desteğin ardından proje, Harvard Üniversitesi Radcliffe Institute for Advanced Study (2018-2019) ve Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi'nden de destek almıştır. Çukurbağ Arkeolojik Projesi'nin detaylı araştırması şu anda Avrupa Birliği Komisyonu tarafından, Oxford Üniversitesi'nden Tuna Şare Ağtürk'ün yürüttüğü Marie Curie projesi "Nikomedia" kapsamında bilimsel yayınlara hazırlık için desteklenmektedir.
Çukurbağ rölyefleri, imparatorluk, mitolojik ve agonistik tasvirlerin şaşırtıcı bir kombinasyonuyla neredeyse 55 metre uzunluğunda bir friz oluşturmaktadır. Frizdeki tasvirler, zamanın sosyo-politik koşullarına ve bunların Roma devlet sanatına yansımalarına ışık tutmaktadır. Ayrıca, iyi ölçüde korunmuş boyalarıyla Roma sanatında bilinen tek örneği olan rölyefler, imparatorluk ikonografisinde artan renk kodlaması ve renk sembolizminin gibi konulara da ışık tutmaktadır.
Projemiz, taşınabilir X-ışını floresans spektroskopisi (pXRF) taraması, multispektral görüntüleme ve 3D lazer tarama gibi bilimsel yöntemleri Çukurbağ heykel bulgularına uygulamaktadır. Bu teknikler yalnızca Roma rölyef heykelinin renklendirilmesi aydınlatmakla kalmayıp taşın geri dönüşümü (spoila), heykeltıraşların ve ressamların aletlerinin kullanımı ve inşaat teknikleri gibi birçok teknik konuda bize bilgi sağlamıştır. Antik dönem yazılı kaynakları, Nikomedia'nın önemli bir mermer endüstrisinin merkezi olduğunu ve işlenmiş Prokonessos (Marmara Adası) ve Dokimion (Afyon, İscehisar) mermerinin ihracatı için önemli bir çıkış noktası olarak hizmet verdiğini ima eder. Prokonessos mermerinden işlenmiş olan Çukurbağ rölyefleri Nikomedya heykel atölyelerinin anlaşılmasına katkıda bulunmaktadır.
Proje hakkında görsel ve işitsel bağlantıları olan röportaj için lütfen aşağıdaki bağlantılara tıklayın
https://news.harvard.edu/gazette/story/2019/06/radcliffe-fellow-heads-team-helping-preserve-ancient-roman-city-of-nicomedia/
https://nicolas-constans.net/2018-08-19-le-baiser-des-deux-empereurs/
Director of the TÜBİTAK Çukurbağ Archaeological Project
Associate Professor of Classical Art and Archaeology
Marie Curie Fellow
Oxford University, Faculty of Classics
Ioannou Centre for Classical & Byzantine Studies
66 St Giles' Oxford, OX1 3LU
tuna.sareagturk@classics.ox.ac.uk
tunasare@gmail.com
Canakkale Onsekiz Mart University, Turkey
Museum Director Mr. Serkan Gedük
Kozluk, İstasyon Cd. No:5, 41200 İzmit/Kocaeli, Turkey
Phone +90 262 321 22 74